نگاهی به صحنه درگیری در قره باغ

 قفقازستان - از بعد از ظهر 10 اکتبر آتش بس در منطقه برقرار شده است. دو طرف توافق کرده اند که در چهارچوب گروه مینسک به مذاکره ادامه دهند. در توافقنامه هدف از گفتگوها دستیابی به "راه حل سریع صلح آمیز" اعلام شده است.  واژه "سریع" همان خواسته دولت علی اف است. باکو می گوید 30 سال است مذاکره به نتیجه نرسیده است و گروه مینسک تنها دارد وقت کشی میکند. 

از سوی دیگر، موضع ایروان نیز مدتی است تغییر کرده است. پاشینیان در گفتگو با یورونیوز ادعای قبلی مبنی بر اینکه "قره باغ ارمنستان است " را کنار گذاشت و دولت خود را حامی ارامنه قره باغ و نه مالک آن سرزمین معرفی کرد. سه همسایه عمده قفقاز یعنی ایران، روسیه و ترکیه نیز با لحنهای متفاوت اعلام کردند که قره باغ بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است. دولت گرجستان بدلایل مصلحت اندیشانه در این مورد سکوت کرد اما رهبر اپوزیسیون کشور هم همین موضع را گرفت. بنابراین اکنون صورت مسئله به کلی تغییر یافته است و موضوع اختلاف ارضی بین دو همسایه به حاشیه رفته است. (گرچه حتی با حل مسئله قره باغ موضوع اختلاف ارضی باقی خواهد ماند، ادعای دولت باکو تنها محدود به منطقه قره باغ نیست)

مسئله عمده کنونی وضعیت ارامنه ساکن در قره باغ است که به گواه تاریخ قرنها است در آن منطقه ساکن هستند.  اکنون در چهارچوب حقوق بین الملل دو راه حل برای مسئله قابل تصور است: 

1- تشکیل جمهوری خودمختار قره باغ در داخل مرزهای جمهوری آذربایجان (مشابه نخجوان اما با اختیارات داخلی بیشتر)

2- برسمیت شناختن جمهوری آرتساخ بعنوان کشوری مستقل 

موضوع مهم این است که هر روشی برای راه حل این مناقشه انتخاب شود، الگویی خواهد بود برای سایر مناطق مورد مناقشه در منطقه و شرق دریای سیاه. 

با توجه به اینکه ترکیه با موضعی سرسخت وارد این مناقشه شده است، ایروان امیدوار است بتواند از اختلاف بین فرانسه، یونان و قبرس با ترکیه استفاده کند و آنها را ترغیب به شناسایی جمهوری آرتساخ نماید. کما اینکه در این مورد مذاکراتی با دولت قبرس صورت گرفته است.  با اینحال امید زیادی وجود ندارد که در این مسیر موفقیتی بدست بیاورد.  برسمیت شناختن جمهوری آرتساخ از سوی اروپایی ها، نوعی مشروعیت برای دولتهای اوستیای جنوبی و آبخازیا نیز ایجاد خواهد کرد و موجب تقویت مواضع روسیه در منطقه خواهد شد که بدون شک این مطلوب اروپایی ها نخواهد بود. 

تشکیل جمهوری خودمختار قره باغ در داخل خاک جمهوری آذربایجان می تواند راه حل مسئله باشد اگر باکو چهره ای دموکراتیک تر از خود ارائه دهد. جمهوری آذربایجان برخلاف دو کشور دیگر در قفقاز جنوبی، پس از استقلال از شوروی با رشد جمعیت مواجه بوده است و توانسته است سطح رفاهی بیشتری برای مردمانش فراهم سازد. 

خارج از صحنه سیاست و قدرت، افکار عمومی مردم و روشنفکران در ایروان هم همسو با الحاق قره باغ به جمهوری آذربایجان بنظر نمی رسد. دکتر وارطان وسکانیان رئیس کرسی ایران شناسی دانشگاه دولتی ایروان می گوید به هیچ وجه ارامنه نخواهند پذیرفت که زیر پرچم دولت باکو بروند.  در این فضا شاید بهترین راهکار  همان موضعی است که پاشینیان گرفته است.  باید مردم ایروان نیز متوجه شوند که قره باغ بخشی از خاک ارمنستان نیست. راه حل های آرمان گرایانه در منطقه پرمناقشه قفقاز حاصلی جز جنگهای طولانی و کشتار نخواهد داشت. 

اکنون این گوی و این هم میدان، آقای فرانسه اگر بواقع حامی ارمنستان است باید جمهوری آرتساخ را برسمیت بشناسد. سایر کشورها هم اگر می خواهند گامی عملی برای حل مسئله بردارند یا باید اعلام کنند قره باغ بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است یا اینکه جمهوری آرتساخ را برسمیت بشناسند. دوران کجدار و مریز بودن تمام شده است. دولت علی اف با این شرط مذاکره را پذیرفته است که راه حلی سریع برای این مسئله پیدا شود.

به کانال تلگرامی  گرج نیوز بپیوندید